---

15.05.2023

Met het project ‘Re-Imagine Covid’ voerde Solentra met jonge vluchtelingen en nieuwkomers een actie-onderzoek naar de impact van Covid op hun mentaal welzijn en veerkracht. Uit hun foto’s en verhalen kunnen we veel leren voor een volgende crisis.

Waarom dit actie-onderzoek?

De coronapandemie had onmiskenbaar een impact op het psychisch welzijn van kinderen en jongeren. Nochtans was er net voor die groep weinig ruimte tot participatie en inbreng in het beleid en de maatregelen die hun welzijn beïnvloedden. Dat was nog meer het geval voor de extra kwetsbare groep van jonge vluchtelingen en nieuwkomers. In het project staan de jongeren centraal als deskundigen van hun complexe realiteit. Ze gingen aan de slag met foto’s die uitdrukken hoe ze de coronopandemie ervaren hebben, de problemen maar ook de zaken waaruit ze kracht haalden.

Hoe verliep het project?

Solentra stelde het project voor in haar netwerk van partners, waaronder asielcentra, Okan-scholen, projecten voor jonge vluchtelingen,… Van de 40 deelnemers die het project begonnen, voltooiden 29 jongeren het volledige traject (20 jongens/jonge mannen en 9 meisjes/jonge vrouwen). De jongeren bevonden zich in verschillende verblijfsituaties: 6 waren niet-begeleide minderjarigen, 8 erkende vluchtelingen, 7 asielzoekende jongeren, 7 migranten (gezinshereniging) en 1 jongere zonder wettig verblijf. De jongeren waren afkomstig uit meer dan 10 verschillende landen: Afghanistan, Afghanistan/Turkije, Dominicaanse Republiek, Filipijnen, Georgië, Indië, Sierra Leone, Somalië, Spanje/Marokko, Syrië en Venezuela.

Het actie-onderzoek bestond uit 12 groepssessies, meestal op locatie, soms online. Tijdens die sessies gingen we aan de slag met de Photovoice, een onderzoeksmethode die jongeren stimuleert zich uit te drukken over een specifiek thema, in dit geval de impact van covid op het mentaal welzijn.

In een eerste sessie leerden de jongeren de Photovoice-methode kennen, waarbij ze de opdracht meekregen om met hun mobiele telefoons foto’s te maken die uitdrukken hoe ze de covidperiode ervaren hebben. In een daaropvolgende sessie presenteerden ze hun foto’s aan de groep en vertelden ze waarom ze die foto gemaakt hadden en formuleerden ze een passend bijschrift bij de foto’s. Daarna werden alle foto’s en bijschriften in een workshop verzameld om er thema’s uit te filteren en samen met de jongeren na te denken hoe ze de foto’s met een breder publiek wilden delen.

Wat waren de resultaten van het actie-onderzoek?

Het project leverde 70 foto’s op met betekenisvolle verhalen die het individuele en groepsperspectief van de jongeren laten zien.

De meesten toonden elementen van veerkracht die hen geholpen hebben om de negatieve gevolgen van de coronaperiode voor hun geestelijke gezondheid aan te pakken. Toch ervoeren de jongeren ook stress, angst, bezorgdheid, depressieve gevoelens, eenzaamheid, verdriet en verveling. Veel deelnemers, vooral degenen die in de opvangcentra woonden, gaven te kennen dat de preventieve maatregelen extra hard aankwamen.

In de workshop ter voorbereiding van de fototentoonstelling werden 9 thema’s gefilterd:

• Vrij als een vis in een bokaal
• Zuurstof is groen
• Esc.ap.ism
• Gezondheid
• Monumenten van strijd en veiligheid
• Vrijheid
• Verbinding
• Woorden
• Omringd door isolatie

Over het algemeen zagen de deelnemers geen enkel kanaal waarlangs hun mening of specifieke behoeften konden worden gehoord. Oplossingen die zij aanboden om de quarantaines minder zwaar te maken, werden bijvoorbeeld niet toegestaan of zelfs maar in overweging genomen.

Enkele deelnemers waren bereid om te getuigen over hun ervaring tijdens de coronapandemie:

• Getuigenis van Morteza: “ Je mag nooit opgeven’ 
• Getuigenis van Romal: “Praat met ons, luister naar ons en probeer te begrijpen”
• Getuigenis van Viktoria: “Iedereen beleefde de coronatijd anders, er zijn veel verhalen die moeten verteld worden”

Conclusies

Jonge vluchtelingen en nieuwkomers hebben blijk gegeven van een grote veerkracht tijdens de coronaperiode, maar de impact op hun geestelijke gezondheid was voor velen onder hen zeer groot. Het is echter niet om dat velen van hen over sterke veerkrachtige factoren beschikken om met tegenslagen om te gaan, dat we mogen aannemen dat ze nog meer aankunnen.

Aanbevelingen die we uit het actie-onderzoek halen zijn:

• Zorgen voor een gezondere context en levensomstandigheden
• Betere toegang tot geestelijke gezondheidszorg, inclusief voorbereiding van het personeel, verzekeren
• Bevorderen en beschermen van de veerkrachtige factoren bij de jongeren als preventie (verantwoordelijkheid van beleid tot hulpverleners)
• De noodzaak om opnieuw na te denken over hoe we participatie van jongeren in besluitvorming kunnen bevorderen. Hoe minder jongeren zich betrokken voelden bij de besluiten en de manieren om die te communiceren, hoe vaker gevoelens van er niet bij horen, vervreemding en wantrouwen ontstonden.

Fototentoonstelling Re-Imagine

Van 21 april tot 4 mei organiseerden we samen met de jongeren de fototentoonstelling ‘Re-Imagine’ in de Pianofabriek in Sint-Gillis met de creatieve ondersteuning van curatoren Deborah Ephrem en Gaëlle Khalife van Globe Aroma. Benjamin Dalle, Vlaams minister van Jeugd, Media, Brussel en Armoedbestrijding, bezocht de expo op de openingsavond en sprak er met enkele van de jongeren die deelnamen aan het project.

 

Dankwoord

Bijzonder dank aan iedereen die deelnam aan het actie-onderzoek en het project mee heeft mogelijk gemaakt:

Alle deelnemers aan het project

Ahmad, Ali, Ali, Ami, Barakat, David, Hamid, Ilyjah, Ismail, Jawid, Kamran, Khogyani, Leslie, Maria, Maroofkhel, Romal, Shoaib, Umar, Sabna, Dida, Victoria, Yasmin, Adkikafi, Dayana, Mohamed, Teja, Venus, Haarpreet en Morteza

Deelnemende organisaties

• Hoofdstedelijk Instituut Anneessens-Funck OKAN (Brussels), Mishka Beutels
• Campus Hast Okan (Hasselt), Femke Tudts
• WeDo! Schakelklaas Roeselare, Caroline De Groote
• Fedasil, opvangcentrum Sint-Truiden, Frauke Deckers
• Masir Avenir. Youth project from Agentschap integratie en inburgering (Brussels) Antonia Orihuela.
• Vluchtelingenwerk Vlaanderen – Project Ananas, Helene Asselman en Ella Vannieuwenhuyse

Expo-partners

• Globe Aroma – Brecht Theunis, Deborah Ephrem, Gaëlle Khalife
• Pianofabriek – Ann Lefever

Financiële steun van

Koning Boudewijnstichting (UCB Fonds)

Expo uitlenen

Wil jouw organisatie of school deze expo graag zelf organiseren? Geef ons een seintje: solentra@uzbrussel.be